Onze procedure voor de klokkenluidersregeling

1. Klokkenluidersregeling in het onderwijs

Op 23 oktober 2019 namen het Europees Parlement en de Raad richtlijn 2019/1937 inzake de bescherming van personen die inbreuken op het Unierecht melden, aan. De richtlijn is zowel op de private als op de publieke sector van toepassing en moet bijgevolg ook omgezet worden voor het Vlaamse onderwijs. Gelet op de domeinen waarop de klokkenluidersrichtlijn van toepassing is, zal de toepasbaarheid binnen het onderwijs eerder beperkt zijn.
Om de administratieve last zoveel mogelijk te beperken, worden zo veel mogelijk enkel de verplichte
elementen uit de klokkenluidersrichtlijn omgezet.
Voor het volwassenenonderwijs wordt de regeling als autonome bepalingen in het decreet tot
bescherming van klokkenluiders in het onderwijs in de Vlaamse Gemeenschap opgenomen.

2. Welke meldingen?

Je kan een melding doen over inbreuken die gebaseerd zijn op informatie die je uit je werkomgeving
kreeg. Een melding is niet hetzelfde als een klacht.
Om over een inbreuk te spreken moet het gaan over een handeling of een nalatigheid die
onrechtmatig is of die de regelgeving schendt.

Het gaat om inbreuken in de volgende gebieden:

overheidsopdrachten
financiële diensten, producten en markten, voorkoming van witwassen van geld en
terrorismefinanciering
productveiligheid en productconformiteit
veiligheid van vervoer
bescherming van het milieu
stralingsbescherming en nucleaire veiligheid
veiligheid van levensmiddelen en diervoeders, diergezondheid en dierenwelzijn
volksgezondheid
consumentenbescherming
bescherming van de persoonlijke levenssfeer en persoonsgegevens, en beveiliging van
netwerk- en informatiesystemen
fraude, waardoor de financiële belangen van de Unie geschaad worden
inbreuken in verband met de interne markt, met inbegrip van inbreuken op het gebied van
mededinging en staatssteun.

Niet alle gebieden zijn van toepassing op het onderwijs.

3. Wie kan melden?

Iedereen die in het kader van een werkrelatie informatie heeft over inbreuken kan een melding
maken. Ook externen die via hun werk met Ligo in contact komen kunnen een melding maken:

aandeelhouders en personen die behoren tot het bestuurlijk, leidinggevend- of
toezichthoudend orgaan met inbegrip van niet bij het dagelijks bestuur betrokken leden
vrijwilligers en onbezoldigde of bezoldigde stagiairs
personen waarvan de werkrelatie nog moet beginnen
ex-werknemers
iedereen die werkt onder toezicht en leiding van aannemers, onderaannemers en leveranciers
facilitators
derden die verbonden zijn met de melders en die het slachtoffer kunnen worden van represailles in een werk-gerelateerde context, zoals collega’s of familieleden van de melders
juridische entiteiten die eigendom zijn van de melders, waarvoor de melders werken of waarmee de melders anderszins in een werk-gerelateerde context verbonden zijn.

Cursisten en ouders van cursisten vallen in het kader van dit decreet NIET onder het begrip externe
omdat er geen sprake is van een werk-gerelateerde relatie.

4. Waar kan je melden?

De regelgeving voorziet veilige meldkanalen binnen en buiten elke organisatie:

het interne meldkanaal van Ligo is de DPO op de federatie
het externe meldkanaal is de Vlaamse ombudsdienst

Je meldt informatie over een inbreuk bij voorkeur intern als de inbreuk op een doeltreffende manier
intern kan behandeld worden en er geen risico op represailles bestaat.

Je kan de informatie ook openbaar bekendmaken.

5. Welke bescherming?

Als melder heb je de keuze om je naam bekend te maken of anoniem te blijven. Als je je anoniem
meldt, dan wordt je identiteit niet bekendgemaakt. Maak je je naam bekend bij de melding, dan
wordt je identiteit beschermd.

De meldkanalen zorgen voor systemen die de vertrouwelijkheid beschermen van:

je identiteit
de identiteit van anderen die in de melding genoemd zijn
de informatie waaruit je identiteit of deze van anderen kunnen blijken

Dit door onder andere de toegang tot deze informatie te beperken.

Als melder ben je beschermd tegen represailles. Bijvoorbeeld represailles in het kader van negatieve beoordelingen of ontslag maar ook bij verandering van taken, financiële sancties of reputatieschade.

6. Wanneer kom je als melder in aanmerking voor bescherming?

Als melder moet je redelijke gronden hebben om aan te nemen dat wat je meldt juist is, gezien de omstandigheden en de informatie waarover je op het moment van de melding beschikt. Wie opzettelijk of bewust onjuiste of misleidende informatie meldt, geniet geen bescherming.

In geval van openbaarmaking moet aan een van de volgende voorwaarden voldaan zijn opdat je als melder bescherming geniet:

Je hebt eerst intern of extern gemeld, of hebt meteen extern gemeld omdat je meende dat de inbreuk niet doeltreffend behandeld kon worden of dat er een risico op represailles bestond. Vervolgens zijn er geen passende maatregelen genomen binnen de 3 maanden nadat het betreffende meldingskanaal de melding heeft ontvangen.
Je meent dat een van de volgende situaties zich voordoet:
- De inbreuk kan een dreigend of reëel gevaar vormen voor het algemene belang.
- Er bestaat naar aanleiding van een externe melding een risico op represailles of het is niet waarschijnlijk dat de inbreuk doeltreffend wordt behandeld door de bijzondere omstandigheden van de zaak.

7. Welke rechten heeft de betrokkene?

De persoon over wie de melding gaat, de betrokkene, heeft de volgende rechten:

Geheimhouding van de identiteit
Recht op een doeltreffende voorziening in rechte
Recht op een eerlijk proces
Het vermoeden van onschuld
Recht van verdediging: bijvoorbeeld: recht om gehoord te worden en recht op toegang tot hun dossier

Een melder kan enkel beschermd worden indien de identiteit van de melder bekend is. Represailles voorkomen bij iemand zonder te weten om wie het gaat is niet mogelijk. Dat neemt niet weg dat bij een gewone melding alleen de persoon die bevoegd is voor het ontvangen of behandelen van de melding de identiteit van de melder kan kennen en het niet toegelaten is om zonder instemming van de melder deze identiteit door te geven aan anderen.

8. Hoe maak je een melding?

Klokkenluiders kunnen meldingen schriftelijk (e-mail en brief), telefonisch of tijdens een fysieke ontmoeting bezorgen. De melder heeft hierbij recht op een verslag.
- schriftelijk, e-mail en brief
  - richt je e-mail aan klokkenluidersregeling@ligo.be, zet in het onderwerp van je e-mail het woord “VERTROUWELIJK”
  - schrijf je brief aan Ligo, centra voor basiseducatie vzw, Ravensteingalerij 4 bus 5, 1000 Brussel, vermeld duidelijk op je brief “VERTROUWELIJK”
- telefonisch, als je ermee instemt, kan het gesprek opgenomen worden ter bewaring en kan er een verslag opgemaakt worden. Je krijgt dan de kans om dit verslag te controleren, te corrigeren en voor akkoord te ondertekenen.
- fysieke ontmoeting, je hebt het recht om binnen een redelijke termijn een afspraak te krijgen voor een fysieke ontmoeting om de informatie van je melding te bespreken. Als je ermee instemt, kan het gesprek opgenomen worden ter bewaring en kan er een verslag opgemaakt worden. Je krijgt dan de kans om dit verslag te controleren, te corrigeren en voor akkoord te ondertekenen.
Binnen de 7 kalenderdagen dient de melder een ontvangstmelding te ontvangen, binnen de 3 maanden de feedback.
Het decreet geeft duidelijk aan welke gegevens over de melding mogen of moeten geregistreerd worden en geeft richtlijnen over de bewaring.
Het intern meldpunt is verplicht om Vlaamse Ombudsdienst zo snel mogelijk op de hoogte te brengen van ontvangen meldingen.

Heb je al een interne melding gedaan? Of denk je dat de inbreuk bij een interne melding niet doeltreffend behandeld kan worden of dat er een risico op represailles bestaat? Dan kun je ook een melding maken bij de Vlaamse Ombudsdienst. Je kunt je melding (anoniem) aan de Vlaamse Ombudsdienst bezorgen:

Per post: Leuvenseweg 86, 1000 Brussel
Per e-mail: klokkenluiden@vlaamseombudsdienst.be
Telefonisch: 02 552 48 48

De Vlaamse Ombudsdienst kan beslissen om je melding niet in behandeling te nemen als:

de inbreuk van geringe betekenis is
de melding betrekking heeft op feiten die in een eerdere melding van jou als melder al zijn behandeld en de nieuwe melding geen nieuwe informatie van betekenis bevat